تحلیل انتقادی دیدگاه‌ها دربارة چیستی مفهوم «مجاز» و اقسام آن

نویسندگان

  • عبدالهادی فقهی زاده دانشیار دانشگاه تهران
  • نرجس توکلی محمدی دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه تهران
چکیده مقاله:

بررسی مفهوم مجاز، به دلیل وقوع آن در متون دینی، از دیرباز توجه علمای اسلامی را برانگیخته و از این رو در کتب ادب و اصول، به آن پرداخته‌اند. گرچه به ظاهر، در چیستی مفهوم مجاز اختلافی میان علمای اسلامی نیست، اما با دقت در آثار ادبی و فقهی، وجود اختلاف در حدود و مبانی «مفهوم» و «اقسام» آن آشکار می‌گردد. بنا براین، نظر به وقوع مجاز در متون دینی و اختلاف نظرهای برخاسته از آن، تنقیح چیستی مجاز و تبیین اقسام آن ضروری می‌نماید. در میان علمای ادب و اصول، سه دیدگاه در این حوزه وجود دارد؛ دیدگاه نخست، از دیرباز دیدگاه مشهور و مورد تایید جمهور علمای ادب و اصول بوده است. دیدگاه دوم، رأی سکاکی است که ضمن پذیرش کلیات دیدگاه اول، استعاره را نوعی مجاز عقلی و نه لغوی بیان می‌کند؛ دیدگاه سوم که از سوی گروهی از فقهای متأخر شیعه از جمله آیة‌الله اصفهانی و امام خمینی(ره) بیان شده است، به نقد و بررسی دو دیدگاه پیشین پرداخته، مجاز را صرفاً عقلی و آن را به اقسام مفرد، مرکب، کنایی و اسنادی منقسم می‌داند. این دیدگاه به دلیل تکیه بر «عقلگرایی» و «معناگرایی»، و رفع اشکالات و تناقضات دو دیدگاه نخست، در این مقاله «دیدگاه برگزیده» شناخته شده است.

برای دانلود باید عضویت طلایی داشته باشید

برای دانلود متن کامل این مقاله و بیش از 32 میلیون مقاله دیگر ابتدا ثبت نام کنید

اگر عضو سایت هستید لطفا وارد حساب کاربری خود شوید

منابع مشابه

تحلیل انتقادی دیدگاه ها دربارة چیستی مفهوم «مجاز» و اقسام آن

بررسی مفهوم مجاز، به دلیل وقوع آن در متون دینی، از دیرباز توجه علمای اسلامی را برانگیخته و از این رو در کتب ادب و اصول، به آن پرداخته اند. گرچه به ظاهر، در چیستی مفهوم مجاز اختلافی میان علمای اسلامی نیست، اما با دقت در آثار ادبی و فقهی، وجود اختلاف در حدود و مبانی «مفهوم» و «اقسام» آن آشکار می گردد. بنا براین، نظر به وقوع مجاز در متون دینی و اختلاف نظرهای برخاسته از آن، تنقیح چیستی مجاز و تبیین...

متن کامل

تحلیلی بر مفهوم نسبی‌گرایی معرفتی (چیستی، اقسام و محل نزاع)

  با وجود تأثیرات عمیق نسبی‌گرایی معرفتی در زمینه‌های مختلف نظری و عملی و اختلاف‌نظرهای فراوان دربارة اعتبار آن، به تبیین حدود و ثغور این مفهوم و نیز اقسام آن و محل نزاع دقیق در این زمینه، به اندازة کافی توجه نشده است. با تحلیل مفهوم نسبیت، می‌توان نشان داد نسبی‌بودن به معنای وابستگی یک «موضوع» به یک «محور» است؛ چنان‌که تغییرات «عناصر» آن محور موجب تعیین و تعیّن «ارزش»های موضوع می‏گردند. موضوع ...

متن کامل

تبیین مفهوم لذت و اقسام آن از منظر غزالی

غزالی لذت را به ادراک ملایم تعریف کرده و برای آن اقسام مختلفی بیان می‌کند که عبارتند از: لذت حسی و قلبی، لذت حسی و غیر حسی، لذت ظاهری و باطنی، لذت حسی و عقلی، لذت عقلی و بدنی. او چگونگی تکوین و تکامل لذات در انسان را ضمن پنج مرحله تبیین می‌کند و پنج عاملِ تفاوت از ناحیه قوه مدرکه، تفاوت از ناحیه ادراکات، تفاوت در معانی مدرَکه، تخالف نوعی و تخالف از حیث قوت و ضعف را به‌عنوان ملاک‌های تمایز لذات بی...

متن کامل

چیستی و اقسام مرگ از منظر عطار

چیستی و اقسام مرگ از منظر عطار    چکیده                       مرگ از جمله رویدادهای رازآلود بشر از آغاز آفرینش بوده است. از آن­جا که بشر همیشه خود را با این پدیده مواجه ­دیده و از آن گریزان و ترسان بوده، دغدغه­ای همیشگی برای شناختن و شناساندن آن داشته است. بررسی اندیشه­ی مرگ از دیدگاه عطار، عارف توانمند قرن ششم هجری، توجه به این دغدغه­ی مشترک بشری است. مرور و تأمل بر کاربردهای واژه­ی مرگ و متر...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


عنوان ژورنال

دوره 4  شماره 3

صفحات  187- 222

تاریخ انتشار 2012-10-22

با دنبال کردن یک ژورنال هنگامی که شماره جدید این ژورنال منتشر می شود به شما از طریق ایمیل اطلاع داده می شود.

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023